Ο «Καλλικράτης» και η νέα εποχή

Του Νομάρχη Πειραιά Γιάννη Μίχα

Σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που υπήρξε αρτηριοσκληρωτικά υπερσυγκεντρωτική και επιφυλακτική στην αποκέντρωση εξουσιών, πόρων και αρμοδιοτήτων, το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» συνιστά μία από τις μεγαλύτερες αν όχι τη μεγαλύτερη μεταρρυθμιστική τομή για τη δημόσια διοίκηση, την κεντρική διοίκηση και την αυτοδιοίκηση από τη μεταπολίτευση.
Και εάν η σύσταση της αιρετής νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και ο «Καποδίστριας - 1», υπήρξαν το πρώτο μεγάλο δημοκρατικό άνοιγμα στην αυτοδιοίκηση που έδειξε τον δρόμο για την ανάγκη εφαρμογής πολιτικών αποκέντρωσης πόρων και αρμοδιοτήτων, η σύσταση της αιρετής περιφερειακής αυτοδιοίκησης και το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» είναι το ακριβώς επόμενο βήμα που σηματοδοτεί μια νέα εποχή όχι μόνο για την αυτοδιοίκηση αλλά συνολικά για τη δημόσια διοίκηση στην χώρα μας.
Ένα βήμα που μπορούσε να είχε προχωρήσει και νωρίτερα, δυστυχώς όμως παρέμεινε μετέωρο αφού η προηγούμενη Κυβέρνηση αμφιταλαντεύτηκε επί μακρόν κρατώντας τελικά τη Διοικητική Μεταρρύθμιση σε επίπεδο καλών προθέσεων. Η σημερινή Κυβέρνηση αντιθέτως την προχωρά πριν καν συμπληρώσει το πρώτο εξάμηνο θητείας της, τηρώντας την προεκλογική της δέσμευση και θεωρώντας την ορθώς ως μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος για το πολύπλευρο αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα μας.
Προσωπική μου άποψη είναι ότι πράγματι το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» έχει τη δυναμική να καταστεί φορέας αλλαγών και ανατροπών στη ζωή μας αφού ισοδυναμεί ουσιαστικά με τον δημοκρατικό και ριζικό μετασχηματισμό της λειτουργίας της κεντρικής διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, ώστε να είναι πραγματικά στο πλευρό του πολίτη και να μάχεται καθημερινά για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του. Ισοδυναμεί με ειρηνική ανατροπή των σημερινών πελατειακών, διεφθαρμένων, αναχρονιστικών και χρονοβόρων κρατικών δομών. Σε επίπεδο δε, αιρετής περιφέρειας, ισοδυναμεί με τον εκδημοκρατισμό του αναπτυξιακού σχεδιασμού κάθε περιοχής της χώρας μας, ενός σχεδιασμού που μέχρι σήμερα παρέμενε μακριά από τους πολίτες, αφού ήταν στην αρμοδιότητα διορισμένων από το κράτος περιφερειαρχών.
Οι όροι επιτυχίας του εγχειρήματος, που ασφαλώς δεν είναι απλό, είναι πολλοί, καθοριστικοί όμως κατά τη γνώμη μου είναι οι εξής:
* Ο σαφής προσδιορισμός του ρόλου του Κράτους, ώστε να είναι πραγματικά κράτος - στρατηγείο, ευέλικτο και αποτελεσματικό, αφήνοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων για περιφερειακά και τοπικά θέματα στους ΟΤΑ.
* Ο καθορισμός των πόρων για την χρηματοδότηση των νέων θεσμών, που θα πρέπει να προέλθει μέσα από ευρείες φορολογικές αποκεντρώσεις όπως στον ΦΠΑ, και στον φόρο ακίνητης περιουσίας, αλλά και μέσα από μεγάλες οικονομίες κλίμακος.
* Η αναδιανομή και ο καθορισμός των αρμοδιοτήτων που θα πρέπει να είναι αποσαφηνισμένες ανά βαθμίδα διοίκησης για να χτυπήσουμε την αναποτελεσματικότητα, την αναβλητικότητα, αλλά και την αδιαφάνεια.
* Η δημιουργία Χάρτας Ανθρωπίνου Δυναμικού ώστε να αντιμετωπιστεί με σοβαρότητα και εξ αρχής το μέγα θέμα του προσωπικού και κυρίως της διαχείρισης και ορθολογικής κατανομής του. Γιατί με 750.000 δημοσίους υπαλλήλους το μεγάλο πρόβλημα μάλλον δεν είναι ο αριθμός του προσωπικού, αλλά η ορθολογική αξιοποίησή του. Πρέπει λοιπόν να προχωρήσουμε στην πλήρη καταγραφή του υπάρχοντος υπηρετούντος ανθρωπίνου δυναμικού για να γνωρίζουμε τι ανάγκες και κενά ανά κατηγορία και ειδικότητα υπάρχουν και τι προσθήκες ενδεχομένως χρειάζονται οι νέες αυτοδιοικητικές μονάδες ώστε βεβαίως στη συνέχεια να δρομολογήσουμε το ενιαίο μισθολόγιο στο δημόσιο για την άρση των μισθολογικών αδικιών.
* Η διασφάλιση του ελέγχου της νομιμότητας και όχι της σκοπιμότητας των πράξεων των νέων αυτοδιοικητικών οργάνων.
* Η διαφύλαξη του αναπτυξιακού χαρακτήρα της αιρετής Περιφέρειας. Η ένταξη του ΕΣΠΑ, των Δημοσίων Επενδύσεων, όλων των αναπτυξιακών σχεδιασμών και προγραμμάτων στην αιρετή περιφέρεια είναι εκ των ων ουκ άνευ και είναι κατ’ ουσία η πεμπτουσία της μετεξέλιξης από την αιρετή νομαρχία στην αιρετή περιφέρεια.
* Η εξασφάλιση της ισότιμης ανάπτυξης όλων των περιοχών της χώρας μας, για να μην δημιουργηθούν Περιφέρειες δύο ταχυτήτων με τη δημιουργία ειδικού Ταμείου Σύγκλισης.
* Η έγκαιρη σύνταξη των αναγκαίων «οδικών χαρτών», όπως είναι ο Κώδικας Αιρετής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και ένας Οργανισμός Διάρθρωσης των Υπηρεσιών για τους νέους θεσμούς.
Σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ιστορικό εγχείρημα για την χώρα μας που ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί, μακριά από μικροκομματικές επιδιώξεις, προσωπικές φιλοδοξίες και στρατηγικές.
Και σ’ αυτή την προσπάθεια θα πρέπει όλες οι πολιτικές και αυτοδιοικητικές δυνάμεις να συμβάλλουν, καταθέτοντας με εποικοδομητική διάθεση τις προτάσεις, τις παρατηρήσεις, τις απόψεις τους με στόχο τη βελτιστοποίηση του κειμένου που έχει τεθεί προς διαβούλευση.